14 października 1773 roku powołana została do życia pierwsza w Rzeczpospolitej, a także w Europie instytucja o charakterze dzisiejszego ministerstwa oświaty.
Powstały nowe programy edukacji,pojawiły się przedmioty: mechanika, rolnictwo, chemia, botanika, zoologia, prawo oraz nauka moralna. Za najważniejsze uznano zdobywanie wiedzy praktycznej, poszerzanie horyzontów (“Ogólnie w każdej nauce profesorowie starać się i dozierać powinni, aby ich uczniowie więcej na rozum i pojęcie, niźli na pamięć uczyli się”).
We wszystkich szkołach wykładano w języku polskim. Z podręczników wydawanych przez Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych korzystali jeszcze Mickiewicz i Prus.
“Żaden inny kraj w Europie nie mógł pochwalić się systemem wychowawczym równie solidnym i tak zuchwale nowatorskim – chwalił działania Komisji Edukacji Narodowe” – pisał Jean Fabre, francuski humanista.
